Jakie działania podejmowane są w mieście w zakresie likwidacji niskiej emisji? Efekty podejmowanych kroków są już widoczne, jednak to nie koniec działań, które należy wprowadzać w życie w celu poprawy jakości powietrza. Wspomniane czynności są procesem, który wymaga nie tylko czasu, ale również konsekwencji.
Uchwała antysmogowa
Istotną rolę w zakresie obniżenia emisji ze źródeł bytowo-komunalnych odgrywa przyjęta w 2017 roku tzw. uchwała antysmogowa. Sejmik Województwa Śląskiego wprowadził wówczas wspomnianą uchwałą obostrzenia dotyczące stosowanych instalacji grzewczych oraz spalanych w nich paliw stałych.
Uchwała zakazała od 1 września 2017 r. stosowania:
- węgla brunatnego oraz paliw stałych produkowanych z wykorzystaniem tego węgla,
- mułów i flotokoncentratów węglowych oraz mieszanek produkowanych z ich wykorzystaniem,
- paliw, w których udział masowy węgla kamiennego o uziarnieniu poniżej 3 mm wynosi więcej niż 15 proc.,
- biomasy stałej, której wilgotność w stanie roboczym przekracza 20 proc.
Ponadto uchwała wprowadziła ograniczenia dotyczące eksploatacji urządzeń grzewczych.
Działania realizowane przez miasto
Inwestycje
Miasto zrealizowało kilkanaście istotnych inwestycji, które mają pomóc w likwidacji. Jest to możliwe m.in. dzięki projektom tj. „Poprawa efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej w Wodzisławiu Śląskim”, w ramach którego wykonano prace termomodernizacyjne wraz z modernizacją inst. c.o. oraz c.w.u w budynkach:
- OSP Zawada,
- Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marii Skłodowskiej - Curie,
- Zespół Szkolno-Przedszkolnym nr 3,
- Pałac Dietrichsteinów
Projekt przyczynia się do rozwiązania problemu związanego ze zbyt wysoką energochłonnością i niezadowalającym poziomem wskaźników emisyjności budynków użyteczności publicznej na terenie Wodzisławia Śląskiego. Ponadto realizacja projektu zmniejsza zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną w budynkach, co przekłada się na obniżenie kosztów utrzymania, a także znaczącą poprawia komfort użytkowników.
Ponadto w ramach projektu pn. „Eko Wodzisław - kompleksowa modernizacja energetyczna budynków miasta Wodzisławia Śląskiego” dokonano modernizacji energetycznej budynków miasta Wodzisławia Śląskiego, w tym:
- Marii Skłodowskiej-Curie 5,
- Rynek 20,
- Rynek 16,17/Sądowa 2,
- Rynek 13,
- Rynek 14,
- Księżnej Konstancji 2,
- Marklowicka 17a
W trakcie realizacji jest natomiast modernizacja energetyczna budynku warsztatowo-socjalnego Służb Komunalnych Miasta Wodzisławia Ślaskiego.
Programy dotacyjne
Wodzisław Śląski walczy o poprawę jakości powietrza. W mieście realizowane są dwa programy dotacyjne dla mieszkańców, które mają przyczynić się do ograniczenia emisji zanieczyszczeń i tym samym obniżyć poziomy stężeń zanieczyszczeń. Wodzisławianie aktywnie włączyli się w walkę o czyste powietrze, biorąc udział we wspomnianych programach.
Czyste powietrze dla miasta
Jednym z dwóch realizowanych obecnie przez miasto programów ograniczenia emisji jest "Czyste powietrze dla miasta Wodzisławia Śląskiego na lata 2019-2023". Ze względu na problemy mieszkańców z dostępnością urządzeń oraz trudną sytuacją na rynku paliw, część wnioskodawców zrezygnowała z udziału w programie, jednak wyrazili oni chęć realizacji inwestycji w roku następnym. Dlatego program będzie finalizowany w 2023 roku.
Statystyki
W ubiegłym roku w Wodzisławiu Śląskim wymieniono:
- 180 kotłów węglowych na kotły gazowe,
- 6 kotłów gazowych (starej generacji) na kotły gazowe (nowej generacji),
- 21 kotłów węglowych na kotły opalane biomasą,
- 82 kotły węglowe na pompę ciepła dla potrzeb c.o.,
- 1 kocioł węglowy na podłączenie do sieci ciepłowniczej,
- 2 kotły węglowe na źródło ciepła zasilane energią elektryczną,
- 80 kotłów węglowych na kotły węglowe 5 klasy z automatycznym podawaniem paliwa.
Zabudowano także instalację solarną oraz pompę ciepła dla potrzeb c.w.u.
W sumie w 2022 roku zrealizowano 374 inwestycji w ramach Programu ograniczenia emisji - „Czyste powietrze dla Miasta Wodzisławia Śląskiego na lata 2019-2023”.
Wymiana źródeł ciepła
"Wymiana źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych na terenie miasta Wodzisławia Śląskiego" to program grantowym, realizowanym ze środków RPO WSL. W 2022 roku dokonano 20 wymian źródeł ciepła na kotły gazowe, pompy ciepła dla potrzeb c.o. oraz kotły pelletowe na kwotę 241 tys. zł.
Wymieniono:
- 7 kotłów węglowych na kotły gazowe,
- 12 kotłów węglowych na pompę ciepła dla potrzeb c.o.,
- 1 kocioł węglowy na kocioł opalany biomasą.
Wodzisławianie aktywnie włączyli się w walkę o czyste powietrze, biorąc udział w realizowanych przez miasto programach. Program „Wymiana źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych na terenie miasta Wodzisławia Śląskiego” daje możliwość dofinansowania ze środków zewnętrznych. W piątek, tj. 2 grudnia ruszył nabór uzupełniający wniosków. Potrwa on do 10 stycznia 2023 r. Szczegóły na stronie internetowej miasta [otwiera się w nowym oknie].
Punkt konsultacyjny
W mieście od 1,5 roku w Centrum Aktywności Społecznej w Wodzisławiu Śląskim działa punkt konsultacyjny Rządowego Programu „Czyste Powietrze”. W tym miejscu mieszkańcy mogą uzyskać pomoc przy wypełnianiu wniosków, rozliczaniu inwestycji oraz otrzymać informacje o możliwości uzyskania wsparcia z innych źródeł. Za pośrednictwem punktu do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach w 2022 roku zostało złożonych ponad 260 wniosków o dofinansowanie oraz ponad 400 wniosków o płatność.
Miasto wspiera wodzisławian poprzez realizację powyższych programów oraz działań służących poprawie jakości powietrza. Podejmuje także działania mające na celu zwiększenie zaangażowania społeczeństwa w ochronę środowiska. Dzięki aktywnemu włączeniu się wodzisławian w realizowane programy, zaobserwowano zdecydowaną poprawę jakości powietrza. W 2019 roku było 68 dni z przekroczeniem PM10, w 2021 roku ta liczba spadła do 27.
Działania subregionalne
Miasto czynnie uczestniczy w pracach grupy roboczej ds. Ograniczenia niskiej emisji na terenie Subregionu Zachodniego, powołanej w Związku Gmin i Powiatów Subregionu Zachodniego Województwa Śląskiego z siedzibą w Rybniku. Wspomniany zespół na bieżąco wypracowuje rekomendacje dla Zarządu Związku w postaci pism i stanowisk w sprawach istotnych, wpływających na działania związane z poprawą jakości powietrza w regionie.
22 lutego 2022 roku w sali Sejmu Śląskiego odbyła się inauguracja unijnego projektu LIFE. NFOŚiGW przekaże blisko 26 mln zł dotacji dla województwa śląskiego na wdrożenie Programu ochrony powietrza. Wodzisław Śląski jest jednym z beneficjentów tego przedsięwzięcia. Dofinansowanie w wysokości 25,8 mln zł uzupełnia środki z programu LIFE o równowartości 44,4 mln zł, przeznaczone na realizację projektu. Dzięki temu województwo śląskie będzie realizować projekt przy minimalnym wkładzie własnym wynoszącym 5 proc.
Główny cel jest zbieżny z priorytetowym celem programu ochrony powietrza, tj. opracowaniem i wdrożeniem działań naprawczych, których realizacja doprowadzi do poprawy jakości powietrza, co w konsekwencji spowoduje ograniczenie niekorzystnego wpływu zanieczyszczeń powietrza na zdrowie i życie mieszkańców województwa śląskiego. Podjęte w ramach projektu działania umożliwią przede wszystkim znaczące przyspieszenie tempa wymiany urządzeń grzewczych małej mocy (poniżej 1MW) opalanych paliwami stałymi w sektorze komunalno-bytowym, co stanowi główne źródło niskiej emisji na terenie województwa.
Działania edukacyjne w mieście
Miasto na bieżąco informuje rodziców uczniów wodzisławskich placówek oświatowych o jakości powietrza i przekroczonych wskaźnikach, poprzez umieszczanie wydruku otrzymywanego z Departamentu Monitoringu Środowiska w widocznym miejscu na tablicy ogłoszeń oraz w dzienniku elektronicznym Librus, Ponadto podczas zajęć lekcyjnych poruszane są tematy związane z zanieczyszczeniem powietrza i niskiej emisji.
Działania informacyjne i promocyjne
W miejskich serwisach pojawiają się artykuły oraz posty dot. niskiej emisji, informacje o realizowanych programach, dofinansowaniach czy naborach. Ponadto wodzisławianie mają stały dostęp do aktualnych informacji o jakości powietrza, poprzez znajdujący się na stronie miasta panel, z którego łatwo uzyskać informacje, aktualizowane co godzinę. Dane na stronę pobierane są ze strony GIOŚ. Na miejskiej stronie obecne są również zakład dot. m.in. czystego powietrza, Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków czy ostrzeżeniami.
Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków
Od 1 lipca 2021 r. został uruchomiony system informacji o źródłach ogrzewania budynków w Polsce pod nazwą Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków. Celem zbierania informacji o budynkach jest stworzenie kompletnej bazy danych, na podstawie której gmina będzie mogła kreować politykę walki ze smogiem. Celem stworzenia CEEB jest poprawa jakości powietrza.
Do 30 czerwca 2022 r. każdy właściciel/zarządca budynku, który jest zasilany przez źródło ciepła lub spalania paliw do 1 MW miał obowiązek złożyć deklarację dotyczącą źródeł ciepła i źródeł spalania paliw.
W 2022 r. według serwisu zone.gunb.gov.pl w Wodzisławiu Śląskim zlokalizowanych zostało 8,8 tys. punktów adresowych, dla których należało złożyć deklarację. Mieszkańcy w 2022 roku złożyli ponad 6,3 tys. deklaracji, w tym ponad 4,3 tys. w formie papierowej w Urzędzie Miasta. Łącznie złożonych zostało 7459 deklaracji, co oznacza, że Baza Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków dla miasta Wodzisławia Śląskiego została wypełniona w 84 proc.
Według danych z CEEB budynki zlokalizowane na terenie miasta wyposażone są w następujące podstawowe źródła ciepła i źródła spalania paliw (dla potrzeb c.o./c.w.u.):
- kotły na paliwo stałe (opalane węglem i paliwami węglopochodnymi) - ok. 4351 - w tym kotły 5 klasy - około 1787 (około 41 proc.),
- kotły gazowe - około 2259,
- pompy ciepła dla potrzeb c.o. - około 612,
- kotły na paliwo stałe (opalane biomasą lub innym rodzajem biomasy) - około 416,
- kotły olejowe - około 107.
Kontrole Straży Miejskiej
Straż Miejska Wodzisławia Śląskiego przeprowadza na terenie miasta kontrole przestrzegania uchwały antysmogowej Sejmiku Województwa Śląskiego w zakresie zakazu stosowania w instalacjach grzewczych określonych paliw oraz zakazu termicznego przekształcania odpadów w piecach i na powierzchni.
W ubiegłym roku strażnicy miejscy przeprowadzili 448 kontroli, z czego w 96 przypadkach wykryto nieprawidłowości. Tym samym nałożono 70 mandatów karnych, pouczono 24 osoby, natomiast 2 sprawy trafiły do sądu.