31 marca 2025 r. rozpocznie się nabór wniosków w zmodyfikowanej wersji programu Czyste Powietrze. Reforma ma na celu lepsze ukierunkowanie pomocy na osoby szczególnie narażone na ubóstwo energetyczne, uszczelnienie zasad udzielania dotacji oraz wzmocnienie roli gmin jako operatorów wspierających beneficjentów. Budżet programu został zasilony kwotą 10 miliardów złotych ze środków Funduszu Modernizacyjnego.
Najważniejsze zmiany w programie
Wśród nowych rozwiązań pojawiły się m.in.:
-
obowiązek potwierdzenia standardu energetycznego budynku przed i po realizacji inwestycji,
-
uzależnienie wysokości dotacji od poziomu dochodów oraz efektywności energetycznej budynku,
-
uruchomienie ogólnopolskiego systemu operatorów wspierających beneficjentów w całym procesie – od wniosku po rozliczenie,
-
określenie maksymalnych kwot dotacji na poszczególne rodzaje kosztów, w tym jednostkowych limitów na m² ocieplenia.
Kto może skorzystać z programu?
Program skierowany jest do osób fizycznych będących właścicielami lub współwłaścicielami domów jednorodzinnych lub wydzielonych lokali mieszkalnych z księgą wieczystą. Minimalny okres posiadania nieruchomości to trzy lata przed złożeniem wniosku – wyjątkiem są sytuacje spadkowe.
Na jeden budynek można otrzymać tylko jedną dotację. Wnioski będą rozpatrywane jedynie dla budynków, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31 grudnia 2020 r.
Trzy poziomy wsparcia według dochodu
W nowej edycji obowiązują trzy progi dochodowe, według których ustalana jest wysokość dofinansowania:
-
najwyższy poziom (do 100%) – dochód do 1 300 zł/os. w gospodarstwach wieloosobowych lub 1 800 zł/os. w jednoosobowych, przy spełnieniu dodatkowych warunków (np. zasiłki, wysoka energochłonność budynku),
-
poziom podwyższony (do 70%) – dochód do 2 250 zł/os. lub 3 150 zł/os. w jednoosobowych gospodarstwach,
-
poziom podstawowy (do 40%) – roczny dochód do 135 000 zł.
Wymagany audyt i świadectwo energetyczne
Każda inwestycja musi być poprzedzona audytem energetycznym, który określi zakres potrzebnych prac. Po zakończeniu przedsięwzięcia wymagane będzie świadectwo charakterystyki energetycznej. Oba dokumenty muszą być sporządzone przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia i wpisane do rejestru prowadzonego przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Na ich wykonanie można otrzymać do 1 600 zł dotacji.
Operatorzy jako wsparcie beneficjenta
Wprowadzono ogólnopolski system operatorów, którzy bezpłatnie wspierają osoby korzystające z najwyższego lub podwyższonego poziomu dofinansowania. Operatorzy pomagają w złożeniu wniosku, realizacji inwestycji i jej rozliczeniu. W pierwszej kolejności funkcję tę pełnić będą gminy i WFOŚiGW, a docelowo również inne podmioty. Operator otrzyma 1700 zł za skuteczną obsługę jednego beneficjenta.
Nowe zasady prefinansowania
Prefinansowanie, czyli zaliczka, będzie dostępne wyłącznie dla osób korzystających z najwyższego lub podwyższonego poziomu wsparcia i tylko przy udziale operatora. Wysokość zaliczki to maksymalnie 35% kosztów, wypłacanych wykonawcom na podstawie faktur zaliczkowych i weryfikacji operatora.
Ograniczenia i limity kosztów
Nowe zasady programu wprowadzają maksymalne stawki dotacji na określone elementy inwestycji, takie jak ocieplenie ścian, stropów czy wymiana okien. Dofinansowanie do kosztów towarzyszących (np. przygotowawczych) zostało ograniczone. Warto pamiętać, że podatek VAT nie jest kosztem kwalifikowanym – musi go pokryć beneficjent.
Lista zielonych urządzeń i materiałów
Wybierając urządzenia do inwestycji, beneficjenci powinni korzystać z tzw. listy ZUM. Jest ona obowiązkowa m.in. dla pomp ciepła, kotłów na pellet czy kotłów zgazowujących drewno. Znajdują się na niej jedynie urządzenia posiadające badania potwierdzające parametry deklarowane przez producenta.
Gdzie szukać szczegółowych informacji?
Pełne informacje o zasadach programu, wymaganych dokumentach oraz aktualnościach można znaleźć na oficjalnej stronie programu Czyste Powietrze.